“Muốn bán bất cứ tài sản hay khoản nợ nào cứ mang qua Sàn giao dịch nợ VAMC”

Cuộc hành quân của cả hệ thống chính trị trong việc xử lý tổng khối lượng nợ xấu ước 500 nghìn tỷ đồng, tương đương 17,2%/tổng dư nợ toàn hệ thống được Thống đốc Ngân hàng Nhà nước xác định từ năm 2012, đã vào chặng cuối có tỷ lệ dưới 3% ở vào thời điểm hiện tại. 

Đóng góp vào ấy, ko thể ko nhắc tới “thượng phương bảo kiếm” Nghị quyết số 42/2017/QH14 về Thí điểm xử lý nợ xấu của nhiều tổ chức tín dụng, ban hành ngày 21/6/2017, hiệu lực trong 5 năm (15/8/2017 – 15/8/2022) và Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Quản lý tài sản của nhiều tổ chức tín dụng tại Việt Nam (VAMC). 

Theo giới phân tích, việc khai trương Sàn Giao dịch nợ VAMC vào đầu quý 3/2021 là sự kiện tiếp nối sứ mệnh chính trị của VAMC trong việc giữ vai trò trung tâm của thị trường tìm bán nợ. Bởi lẽ, còn tăng trưởng tín dụng, còn phát sinh nợ xấu và song hành có ấy là nhiều cơ chế đồng bộ để giải quyết. 

Trả lời câu hỏi:  “Tại sao thời điểm này mới xuất hiện Sàn giao dịch nợ VAMC trong lúc cao điểm xử lý nợ xấu sắp như đã qua” của phóng viên VnEconomy – Tạp chí Kinh tế Việt Nam, ông Đoàn Văn Thắng, Tổng giám đốc VAMC nói:

Thực ra, Chính phủ đã giao cho Bộ Tài chính xây dựng thị trường tìm bán nợ tập trung nhưng tới nay vẫn chưa xong. Trong lúc một lượng nợ xấu của nền kinh tế lại chủ yếu tích hợp ở hệ thống tổ chức tín dụng. Bởi vậy, Ngân hàng Nhà nước đề nghị Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Quản lý tài sản của nhiều tổ chức tín dụng tại Việt Nam (VAMC) làm đầu mối, xây dựng trung tâm xử lý nợ xấu. Ấy là cơ sở để VAMC xây dựng đề án sàn giao dịch nợ VAMC.

Sàn giao dịch nợ nói trên là một tập hợp gồm nhiều câu lạc bộ xử lý nợ xấu (AMC) từ nhiều tổ chức tín dụng, đặc biệt là ngân hàng, nhiều siêu thị/cá nhân có nhu cầu tìm bán nợ.

Đích tới cụ thể của Sàn giao dịch nợ VAMC là gì và cơ chế hoạt động của sàn khác gì nhiều trung tâm, công ty đấu giá tài sản, thưa ông?

Sàn sẽ thực hiện nhiều nghiệp vụ tư vấn, môi giới, tìm bán nợ xấu và nhiều loại tài sản. Cùng ấy, nhiều thành viên trên sàn được tham gia khai thác và thực hiện nhiều giao dịch liên quan tìm bán. Những “hàng hoá” cần đưa qua sàn, sẽ được sàn hỗ trợ để quá trình tìm bán được thông suốt.

Còn việc đấu giá nhiều khoản nợ lại khác. Việc ấy vẫn bắt buộc thông qua nhiều trung tâm dịch vụ đấu giá và công ty đấu giá độc lập.

Như vậy, sàn giao dịch nợ là trung gian, là “chợ” kết nối tìm bán nợ và tài sản giữa nhiều thành viên có nhau. Ví dụ, ông A có một khoản nợ niêm yết trên sàn, “chợ” làm nhiệm vụ giới thiệu để nhiều thành viên xem xét và tìm. Thông qua ấy, sàn sẽ tư vấn cho cả bên tìm lẫn bên bán, soạn thảo hợp đồng. Thành viên niêm yết trên sàn có “hàng” cứ việc niêm yết trên ấy.

Vậy, chức năng của Sàn giao dịch nợ VAMC có DATC được phân định như thế nào để giảm thiểu “giẫm chân lên nhau”, thưa ông?

Chức năng Công ty trách nhiệm hữu hạn tìm bán nợ Việt Nam (DATC) là hỗ trợ cơ cấu lại siêu thị, đặc biệt là siêu thị Nhà nước; cùng ấy, họ cũng có chức năng tìm bán nợ trên thị trường như VAMC.

Theo số liệu từ DATC, trong 18 năm hoạt động, định chế này xử lý nợ và tài sản đạt trên 90.000 tỷ đồng; phần lớn trong ấy là tham gia cơ cấu nợ theo chỉ định của Chính phủ và khoảng 13 – 14 nghìn tỷ đồng tìm bán nợ theo giá thị trường.

Tôi nghĩ chức năng nhiệm vụ DATC và VAMC ko có gì chồng chéo. Sau này trường hợp DATC muốn niêm yết nợ, tài sản trên sàn giao dịch nợ VAMC thì cũng tốt.

Nghị quyết 42 được cho là “bùa hộ mệnh” trong việc xử lý nợ xấu nhưng chỉ kéo dài tới 15/8/2022, vậy trong thời gian tới, “bà đỡ” nào sẽ hỗ trợ cho Sàn giao dịch nợ VAMC?

Trong Quyết định 1458/QĐ-TTg phê duyệt đề án tái cơ cấu gắn có xử lý nợ xấu giai đoạn 2016 – 2020, có đề cập tới việc hướng VAMC và DATC phát triển thành những đơn vị tham gia thị trường tìm/bán nợ giữ vai trò trung tâm.

Còn Nghị quyết 42 chỉ là thí điểm trong 5 năm (từ 15/8/2017 – 15/8/2022) và chỉ xử lý những khoản nợ hình thành trước mốc 15/8/2017 thôi. Cũng nhờ ấy mà kết quả xử lý nợ xấu được đẩy nhanh và đạt kết quả cao.

Một vấn đề cần lưu ý, trường hợp chỉ cho phép xử lý khoản nợ trước 15/8/2017 thì chưa đủ, vì từ mốc ấy tới nay, dư nợ cho vay thăng thêm mấy triệu tỷ đồng (tăng thêm 3,4 triệu tỷ đồng, cập nhật từ Ngân hàng Nhà nước – PV), kéo theo là phát sinh nợ xấu, vậy sẽ giải quyết như thế nào, trường hợp ko có Nghị quyết 42?

Hiện tại, Ngân hàng Nhà nước đang xây dựng đề án xử lý nợ xấu giai đoạn tới từ 2021 – 2026.

Cùng ấy, VAMC cũng đề xuất cần nâng tầm Nghị quyết 42 thành luật xử lý nợ xấu hoặc thành một chương/điều của Luật nhiều tổ chức tín dụng sửa đổi hoặc chí ít thì cũng gia hạn Nghị quyết 42.

Cần thấy, từ lúc có Nghị quyết 42 thì VAMC mới triển khai được tìm bán nợ theo giá thị trường nhờ việc cho phép siêu thị tham gia tìm bán nợ. Trước lúc có nghị quyết này, (i) VAMC chỉ tìm bán nợ có những đơn vị có chức năng tìm bán nợ, nay thì bán cho bất cứ tổ chức/cá nhân trường hợp có nhu cầu và (ii) trước ấy thì chỉ được tìm nợ ngoại bảng, còn sau này được tìm cả nội, ngoại bảng.

Chưa nhắc, vốn điều lệ trước lúc có Nghị quyết 42 (2017) thì chỉ có 500 tỷ nhưng sau ấy, thực hiện Nghị định 34 (sửa đổi Nghị định 53) Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước tăng vốn điều lệ cho VAMC từ 500 tỷ đồng lên 2.000 tỷ đồng. Nhờ vậy, VAMC có nguồn lực tài chính thực để xử lý nợ xấu cho toàn hệ thống.

Còn đối có trái phiếu đặc biệt, tính từ 15/8/2017 (lúc có Nghị quyết 42), VAMC xử lý được 65% – 70% tổng số nợ xấu đã được xử lý trong cả giai đoạn 2012 – 2020.