Bài tôi copy sau đây không chỉ dành riêng cho Trader và dành riêng cho tất cả anh em. Bài được ThS.BS Đinh Huỳnh Linh dịch từ tác phẩm “Five orders of ignorance” của Phillip G Armour. Mặc dù tác giả chỉ đề cập đến con người nhìn chung nhưng khi nhìn vào vấn đề trading cùng với Trader thì tôi thấy nó có nguyên giá trị. Các bạn cùng xem ở dưới về 5 mức độ dốt (từ mức 0 đến mức 4). Bài gốc xin xem tại blog của bác sỹ
Dốt độ 0 (0OI): Không dốt (Lack of Ignorance)
“Không dốt” là có kiến thức về một lĩnh vực nào đó và có thể chứng minh được kiến thức của mình. Ví dụ: tôi biết “Hẹp động mạch thận có thể gây tăng huyết áp thứ phát”, và tôi có thể giảng cho sinh viên về điều đó.
Những lĩnh vực 0OI của tôi rất ít.
==> Trader chắc không ai là không dốt, vì bản thân Market thì chúng ta không bao giờ nắm được nó hết, kể cả các quỹ đầu tư. Mức độ này coi như không có trong Trading
Dốt độ 1 (1OI): Thiếu kiến thức (Lack of Knowledge)
Độ dốt này đòi hỏi tôi phải biết là mình dốt. Ví dụ: tôi không biết làm siêu âm Doppler mạch thận. Dĩ nhiên, vì nhận thức được sự ngu dốt của bản thân, tôi có thể đọc sách, luyện tay nghề, học hỏi các chuyên gia siêu âm, vv và vv. Khi đã làm được siêu âm Doppler mạch thận thì tôi sẽ “thoát dốt”, và nhảy từ dốt độ 1 lên dốt độ 0.
Xét theo bề rộng, đa phần các lĩnh vực trong chuyên ngành tim mạch, tôi dốt mức này.
==> Độ này thì Trader đa phần ai cũng thiếu. Do tính chất Market không ai làm chủ được, mà chỉ có thể làm chủ bản thân nên lúc nào cũng thấy đói kiến thức, kiến thức không đủ.
Dốt độ 2 (2OI): Thiếu nhận thức (Lack of Awareness)
Dốt độ 2 nghĩa là tôi không biết là tôi không biết. Tôi không chỉ dốt mà còn không nhận thức được mình dốt. Ví dụ, trước đây tôi chưa bao giờ nghe đến kỹ thuật “Catheter-based renal denervation” (đốt thần kinh giao cảm để điều trị tăng huyết áp do hẹp mạch thận). Vì tôi không biết trên đời có cái đó nên tôi không thể tìm hiểu về nó. Nôm na, không biết mình dốt nên không thể thoát dốt. Tuy nhiên, nếu tôi chăm chỉ cập nhật kiến thức, đăng ký nhận báo từ theheart.org, hay đi chém gió với các đại ka, thì một ngày đẹp trời tôi sẽ biết đến kỹ thuật này. Nghĩa là sẽ nâng từ dốt độ 2 lên dốt độ 1 (đạt được dốt độ 1 cũng không dễ, huhu).
Xét theo bề sâu, đa phần các lĩnh vực trong chuyên ngành tim mạch, tôi dốt mức này.
==> Trader cũng hay có cái này vì biển học market mênh mông, nhiều cái không biết được. Cái biết rồi thì lúc đúng lúc sai, thậm chí sai liên tục. Chỉ có nghiệm ra rồi cứ theo nó mà làm (trading system)
Dốt độ 3 (3OI): Thiếu quá trình (Lack of Process)
“Thiếu quá trình” nghĩa là không chỉ không biết mình không biết, mà còn không có cách nào để cải thiện tình trạng đó. Tóm lại, tôi có thể cảm thấy có gì đó không ổn, tuy nhiên tôi không có cơ hội để thoát dốt được. Tình trạng này sẽ xuất hiện nếu tôi bị cô lập thông tin hoặc tự cô lập mình, chẳng hạn như đi 1816 trong 10 năm, hehe. Cứ chúi mũi vào công việc thường ngày, cũng dẫn đến nguy cơ dốt độ 3. Sợ thế!
Một trạng thái nguy hiểm khác của dốt độ 3 là tiếp xúc dư thừa những thông tin ít giá trị. Sinh viên cả ngày lên giảng đường chúi mũi vào những cuốn sách xuất bản từ năm 2000, thầy thuốc đọc mấy tạp chí chuyên ngành cấp làng xã,… Emedicine bổ ích với sinh viên Y, nhưng với bác sỹ chuyên khoa thì chỉ có tác dụng xoá mù. “Rác đầu vào, rác đầu ra”, trong hàng đống textbook trên mạng, cái nào là thiết thực và hữu ích? Để thoát tình trạng này không đơn giản, đòi hỏi sự tìm tòi và đầu tư thời gian.
==> Trader có quy tăc 10000 giờ và mỗi hệ thống phang vài trăm lần gì đó, sẽ tự nhiên đủ quá trình thôi.
Dốt độ 4 (4OI): Dốt toàn diện (Meta Ignorance)
Dốt toàn diện nghĩa là chưa bao giờ nghe đến các độ dốt trên. Tôi là ếch ngồi đáy giếng, tự tin mọi việc đều ngon lành.
==> Trader, đặc biệt là các bác mới, newbies hay mắc cái này.
Tôi chỉ thấy có vậy và nhận xét được vậy. Mong các bác cho ý kiến thêm
